سؤال:
پاسخ:
سلام به شما کاربر گرامی
۱- اصل بر است که مؤمن دروغ نگوید چرا که از گناهان کبیره محسوب می شود.
۲- در مواردی که دروغ برای اصلاح باشد ایرادی ندارد. به این روایت دقت بفرمایید:
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّا قَدْ رُوِّینَا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی قَوْلِیُوسُفَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ «أَیَّتُهَا اَلْعِیرُ إِنَّکُمْ لَسٰارِقُونَ » فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا سَرَقُوا وَ مَا کَذَبَ وَ قَالَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ «بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هٰذٰا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کٰانُوا یَنْطِقُونَ» فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا فَعَلُوا وَ مَا کَذَبَ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا عِنْدَکُمْ فِیهَا یَا صَیْقَلُ قَالَ فَقُلْتُ مَا عِنْدَنَا فِیهَا إِلاَّ اَلتَّسْلِیمُ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَحَبَّ اِثْنَیْنِ وَ أَبْغَضَ اِثْنَیْنِ أَحَبَّ اَلْخَطَرَ فِیمَا بَیْنَ اَلصَّفَّیْنِ وَ أَحَبَّ اَلْکَذِبَ فِی اَلْإِصْلاَحِ وَ أَبْغَضَ اَلْخَطَرَ فِی اَلطُّرُقَاتِ وَ أَبْغَضَ اَلْکَذِبَ فِی غَیْرِ اَلْإِصْلاَحِ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّمَا قَالَ: «بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هٰذٰا» إِرَادَةَ اَلْإِصْلاَحِ وَ دَلاَلَةً عَلَى أَنَّهُمْ لاَ یَفْعَلُونَ وَ قَالَ یُوسُفُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِرَادَةَ اَلْإِصْلاَحِ[1] .
ترجمه:
«حسن صیقل»گوید:به امام صادق علیه السّلام گفتم:راستى ما
از امام باقر علیه السّلام روایتى داریم دربارۀ گفتار یوسف علیه السّلام که: «أَیَّتُهَا اَلْعِیرُ إِنَّکُمْ
لَسٰارِقُونَ»: «اى کاروانیان!شما دزد
هستید(یوسف/ 270)»در پاسخ فرمود:به خدا سوگند آن‌ها دزدى نکردند،و یوسف هم دروغ
نگفت،و نیز آن‌چه که ابراهیم علیه السّلام فرمود:«بلکه بزرگ آنان این کار را کرده
از آن‌ها بپرسید اگر بتوانند سخن گویند(انبیاء/63)»امام علیه السّلام فرمود:به خدا
آن‌ها نکرده بودند و ابراهیم علیه السّلام هم دروغ نگفت،امام صادق علیه السّلام پس
از شنیدن این سخن فرمود:اى صیقل!نزد شما در توجیه این آیه چیست؟گوید: عرض
کردم:نزد ما جز تسلیم در آن نیست،گوید:فرمود:راستى خدا دو چیز را دوست دارد و دو
چیز را دشمن دارد،دوست دارد مردان بزرگ در میان دو صف از قشون اسلام و کفر با تکبر
راه بروند و دوست دارد دروغ را هنگام اصلاح(میان دو نفر یا دو گروه از مسلمانان)و
دشمن دارد گام زدن متکبرانه در راهها و جاده‌ها و خیابان‌ها و دشمن دارد دروغ گفتن
را در مواردى که اصلاحى در کار کرده نباشد،به راستى ابراهیم علیه السّلام
گفت:«بلکه بزرگشان این کار را کرده است»به قصد اصلاح(حال گمراهى بت‌پرستان و حفظ
جان خود)و استدلال بر اینکه بت‌ها کارى نمى‌کنند و نمى‌توانند بکنند،و یوسف علیه
السّلام هم به قصد اصلاح(حال پدر و برادران خود)فرمود(به راستى شماها دزد هستید).
توضیح:در اینکه دروغ از گناهان کبیره است شکى در او نیست
ولى دانشمندان در مواردى انجام آن را مجاز دانسته‌اند که مرحوم شیخ انصارى در
مکاسب محرمه آن را مفصلا توضیح داده است و یکى از این موارد اصلاح میان مردم و
خانواده‌هاست.
