مقدمه
یکی از شروط رایج در عقدنامه‌ها، عندالمطالبه بودن مهریه است؛ یعنی زن هر زمان بخواهد، بتواند مهریه‌اش را مطالبه کند. اما آیا این شرط همیشه شرعاً الزام‌آور است؟ اگر مرد استطاعت پرداخت نداشته باشد، آیا زن همچنان می‌تواند مهریه را طلب کند؟
⚖️ دیدگاه فقهی:
بر اساس مبانی فقهی، شرط ضمن عقد باید مقدور باشد؛ یعنی مشروط‌علیه (در اینجا مرد) توانایی انجام آن را داشته باشد. اگر شرطی غیرمقدور باشد، از نظر برخی فقها باطل و غیرالزام‌آور است.
🔻 نظر آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی زید عزه:
در نامه‌ای رسمی به رئیس قوه قضائیه، ایشان تصریح کرده‌اند:
«شرط عندالمطالبه در مهریه، اگر بدون استطاعت مرد باشد، شرعاً الزام‌آور نیست و بهتر است در عقدنامه‌ها به جای آن، شرط عندالاستطاعه درج شود.»
📚 منبع: نامه آیت‌الله سبحانی به رئیس قوه قضائیه، منتشرشده در پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان (سال ۱۳۹۹)
📘 منابع فقهی مرتبط:
– تحریر الوسیله امام خمینی، کتاب النکاح، فصل شروط
– جواهر الکلام محقق نجفی، کتاب النکاح
– المکاسب شیخ انصاری، مبحث شروط ضمن عقد
– مقالات فقهی در نشریات تخصصی فقه و حقوق خانواده
نتیجه‌گیری:
شرط عندالمطالبه اگر بدون استطاعت مالی مرد باشد، از نظر برخی فقها فاقد اعتبار شرعی است. این دیدگاه می‌تواند در اصلاح رویه‌های حقوقی و کاهش زندانیان مهریه مؤثر باشد.
