خداوند متعال در این آیه مبارکه فرمود:
«وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ، وَاللّهُ رَئوُفٌ بِالْعِباد[1]؛
برخى از مردم باایمان و فداکار همچون علی علیه‌السلام در لیلة المبیت به هنگام خفتن در جایگاه پیامبر صلی الله علیه و آله جان خود را در برابر خشنودى خدا مى فروشند و خداوند نسبت به بندگانش مهربان است».
این آیه درباره جان نثارى، فداکارى، تعهد و ایمان امیر المؤمنین علیه السلام است در روزگاری بود که مشرکی به دنبال قتل رسول الله صلب الله علیه و آله و پایان دادن به نظام نوپای توحیدی بود.
تمامى مفسران شیعه و اکثر مفسران اهل سنت، معتقدند که شأن نزول این آیه فداکارى حضرت علی علیه‌السلام در لیلة المبیت و در بیان فضیلت و مقام آن حضرت است.
صاحب تفسیر شریف "مجمع البیان" گفت: این آیه در میان راه مکه و مدینه، به هنگام هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله بر آن حضرت نازل گردید[2].
همچنین این مفسر گرانقدر روایت کرد:
هنگامى که حضرت علی علیه‌السلام در بستر پیامبر صلی الله علیه و آله خوابید تا پیامبر صلی الله علیه و آله از دسیسه مشرکان بگریزد، جبرئیل در بالاى سر حضرت علی علیه‌السلام و میکائیل در پایین پاهایش قرار گرفته (و او را محافظت مى نمودند) و جبرئیل به آن حضرت، مى گفت: آفرین و خوشا به افرادى مانند تو، اى پسر ابى طالب که خداوند متعال در میان فرشتگانش به تو مباهات مى کند و به تو مى نازد[3].
نکات:
- مجاهدت مولی علیه علیه السلام در دفاع از رسول خدا صلی الله علیه وآله آن هم در شرایطی که مشرکین توطئه قتل ایشان را کشیده بودند فضیلتی است که هیچیک از اصحاب پیامبر بدان دست نیافته اند.
- اگر فداکاری ایشان نبود الآن از اسلام خبری نبود.
- مسلمین تا قیام قیامت مدیون جان نثاری مولا علی علیه السلام هستند.
- توصیف خدای عزوجل از امیر المؤمنین علیه السلام در این آیه، اخلاص و فداکاری ایشان را در دفاع از دین نشان می دهد.
- شخصیتی مثل علی علیه السلام تنها شایسته جانشینی نبی الله بوده است و دیگرانی که در میدان های نبرد ترسو بودند و در میدان های عبادت نفاق داشتند و از پشت خنجر به نبی خدا زدند و با ایجاد سقیفه تفکر حکومت انسان غیر معصوم و غیر کامل بر انسان را را رواج دادند شایسته زمامداری امت اسلامی نبودند.
محمد علی فتحی
کرج ایران کوچک
