پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله برای تعلیم، ترویج و تبلیغ رسالات الهی نیازمند اجتماع مردم در یک فضا بودند. ایشان تا پیش از هجرت به مدینه در مسجد الحرام به عبادت و انجام وظیفه های یاد شده می پرداختد و بعد از حضور در مدینه، جهت آشنایی دادن مردم به آموزه های دین الهی در یک فضای باز که محصور شده بود در اوقات نماز اقامه نماز می کردند و در غیر آن، محلی برای اجتماع خواص و نیز عموم مردم شد. به تدریج با اذیت شدن پیامبر از گرما و سرما مسلمانان اقدام به مسقف کردن مسجد کردند و شد فضایی بنام مسجد النبی.
عمده کارکرد این فضا عبادی بودن آن است ولی کارکد اصلی آن مقر فرماندهی و راهنمایی مسلمین شد. تصمیمات مهم سیاسی اجتماعی و حتی عبادی در این فضا انجام می گرفت و به سمع مردم می رسید. مردم با شنیدن صدای اذان مؤذن که در اوقات نماز و غیر آن شنیده می شد، متوجه می شدند که پیامبراسلام کار مهمی دارد لذا فوج فوج از اصحاب پیامبر به مسجد می آمدند و پیام و برنامه و دستور العمل خود را اعلام می فرمودند. در واقع مسجد ملجأ و پناه مردم بود و هادی امت و رهبر آن، مرکز توجهات را مسجد قرار داده بود.
اسلام مسجد را به عنوان خانه خدا معرفی کرده است. محلی برای سجده و تواضع به درگاه الهی و محلی برای کسب معرفت و تقوی ورزی. مسجد محور تحول آفرین در جهان اسلام است.
ارکان مسجد که قوام مسجد به آن است عبارت است از امام مسجد که در علم و معرفت و تقوا پیشتاز است او باید فردی بصیر، آگاه، شجاع در تصمیمات مهم و مهربان با مردم و خوش اخلاق باشد . از جمله ارکان مسجد امنای مسجد هستند که باید ولایتمدار و تابع امام مسجد و اهل برنامه و مجاهدت در اجرای برنامه های مسجد باشند. هیئت امنایی که بازوی امام نباشند بلکه مخل در کار او باشند،خائن هستند و مسجد را به هم می زند. از جمله ارکان مسجد جوانان هستند که در بین نمازگزاران می توانند، در تحول آفرینی فرهنگی در منطقه خود به امام مسجد کمک کنند.
مسجد کارکرد همه جانبه دارد و محدود کردن آن به یک موضوع خاص، خدعه دشمنان است. مسجد محل عبادت است اما عبدادت های فردی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی نیز، جزو اقسام آن است.
مسجد ذو ابعاد بوده و محور عبادی آن گستره موضوعات فردی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی را هم در بر می گیرد.
اگر کسی به کارکد مسجد نبی صلی الله علیه و آله کمترین شناخت داشته باشد، می بیند که مسجد درهمه تحولات، اثر بخش بوده است. محدود کردن مسجد به عبادت جمعیی که رویکرد اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آن لحاظ نشود، جفای به مسجد است. این افراد باید بدانند که ما در مسجد داری به نبی مکرم و اهل البیت علیهم السلام اقتدا می کنیم و سیره عملی آنان نشان از این می دهد که مسجد محور همه تحولات است.
بانوان می توانند با برگزاری برنامه های معرفت افزایی در ایجاد بستر رشد و تعالی دختران و فرزندان نقش آفرینی کنند. همه می دانیم که بانوان بیشترین تاثیر را در اخلاق و منش پدر و اعضای خانواده دارند. اگر دوره های تربیتی و آموزشی و حتی مهارتی در زمینه خانواده و .... برای بانوان گذاشته شود، می توانند در ارتقای فرهنگ اسلامی سهیم باشند.
اگر مسجد را سنگر بدانیم - چنانچه امام راحل به آن اذعان داشتند- در سطح بین الملل می توان تصمیمات مهمی را در مسجد برنامه ریزی و مدیریت کرد. امام راحل خود بنای انقلاب از مسجد ومحراب شروع کردند و می بینیم که انقلاب اسلامی ایران بدین سان از مسجد به جهان صادر شد.
ارتقای فرهنگ عمومی، تربیت نیروهای خلاق و مؤمن و متعهد و جهادی، آموزش خانواده ها جهت ارتقای سطح معرفتی و فرهنگی اعضای خانواده، ایجاد همبستگی و اتحاد بین مردم محله و هم افزایی و همدلی با محوریت مسجد، می تواند اجتماع را به یک مجموعه عظیم زلال، کارآمد و متعالی در آورد.
اینجانب از امامان محترم مسجد چند خواهش دارم:
- با بنیه علمی قوی وارد عرصه مسجد داری شوید و هرگز از کسب دانش و معرفت بیشتر، باز نایستید.
- هر شب و لو شده به اندازه ده دقیقه معارف دین را در قالب یک برنامه منسجم برای ایام هفته تبیین کنید مثلا شنبه ها تفسیر بگویید و یکشنبه ها شرح نهج البلاغه، دوشنبه ها احکام و... منظور اینکه مسجد مدرسه شود و شما به عنوان معلم و استاد مدرسه.
- با مردم به خوش اخلاقی برخورد کنید.
- حواستان به همه نمازگزارن باشد و از احوال آنان غافل نشوید.
- برنامه فصلی و یا سالانه برای مسجد بنویسید.
- از نیروها ی خلاق و متعهد و با تقوا در ارکان امنا استفاده کنید.
- با جوانان رفیق باشد.
- مسجد را خانه دوم و یا محل کار دوم ندانید. مسجد در اولویت برنامه های شما باشد.
- از ایده و طرح های سایر مساجد در مسجد داری بهره بگیرید.
- به آنچه به مردم می گوییم سعی کنیم عمل کنیم.
نکته آخر: مساجد سنگر است سنگر را با جان و دل حفظ کنیم و هرگز در تقویت و تسدید آن کوتاهی کنیم.
محمد علی فتحی
امام مسجد امام جعفر صادق علیه السلام محله ساسانی کرج
دبیر اجرایی بنیاد بین المللی غدیر استان البرز
مدیر کانون فرهنگی و تبلیغی ندای عصر
سلام علیکم
خیلی عالی
مطلب بسیار لازم و ارزشمندی بود.
ان شاءالله موفق باشید